کاپو گیتار چیست ؟
کاپو گیتار (Guitar capo) یا به فارسی باره بند گیتار یک وسیله کوچک و بسیار کاربردی برای نوازندگان گیتار است که به راحتی در کف دست قرار میگیرد و طوری طراحی شده است که با قرار دادن آن روی دسته گیتار میتواند تمام 6 سیم گیتار را در فرت بورد (Fret board) یا صفحه انگشت گذاری محکم و بصورت باره بگیرد.
تاریخچه کاپو (سفری از دوران باستان تا دنیای مدرن)
این ابزار کوچک با وجود ظاهر ساده ای که دارد، تاریخچه ای طولانی و پر از ماجرا دارد.
پیدایش دقیق کاپو در هاله ای از ابهام قرار دارد و نمیتوان با اطمینان گفت که ریشه آن در کجاست، اما شواهد نشان میدهد که این وسیله از دوران باستان مورد استفاده نوازندگان ساز های زهی قرار گرفته شده است.
برخی معتقدند که این وسیله از یونان باستان و از ابزار (کیتارا) گرفته شده است چون کیتارا سازی شبیه به گیتار و دارای سیم هایی بود که با استفاده از یک میله چوبی کوتاه میشد، ولی خب برخی دیگر خاستگاه پیدایش کاپو را به چین یا هند نسبت میدهند بدلیل اینکه در نقاشی های باستانی چینی نوازندگانی را که از ابزاری شبیه به باره بند گیتار برای نواختن ساز های زهی استفاده میکردند، مشاهده شده است و همچنین در هند نیز از وسیله ای به همین نام برای نواختن ساز سیتار استفاده می شده است.
اولین نمونه شناخته شده از کاپو گیتار در اروپا تقریبا مربوط به قرن 16 میلادی است، در آن زمان این باره بند ها از جنس فلز یا چوب ساخته میشدند و به صورت گیره یا پیچ و مهره ای عمل میکردند، سپس با گذشت زمان تکامل پیدا کردند و انواع مختلفی از آنها به وجود آمد که امروزه در جنس ها، طرح ها و اندازه های مختلفی وجود دارند و از نوازندگان مبتدی تا حرفه‌ای از آنها استفاده میکنند.
اهمیت استفاده از باره بند گیتار
استفاده از کاپو گیتار بسیار ساده است این وسیله نه تنها به نوازندگان در نواختن موسیقی های آسان کمک میکند بلکه میتواند تنوع صوتی گیتار را نیز افزایش دهد.
به عنوان مثال به نوازندگان این امکان را میدهد تا بتوانند گام موسیقی خود را تغییر بدهند، مثلا فرض کنید که میخواهید قطعه ای را در گام دیگری که با تنالیته اصلی آهنگ یا موسیقی شما متفاوت است اجرا کنید، ساده ترین کار این است که کاپو را روی فرتی که مد نظر دارید بگذارید تا همه چیز تغییر کند چون کاربرد اصلی این وسیله در واقع تغییر دادن کوک گیتار است که شامل تغییر کوک تمام نت ها و آکورد ها میشود و همه آنها را دقیقا به یک اندازه زیر تر یا بم تر میکند.
علاوه بر این فاصله، کشش سیم ها را کوتاه تر میکنید و به همین دلیل در هنگام استفاده، صدای گیتار شما تغییر میکند.
اما قبل از اینکه جلوتر برویم و با نحوه استفاده از این ابزار به طور کامل آشنا شویم، بهتره بدانیم که تیغه سر دسته یا نات (Nut) در گیتار چیست و دقیقا چه کار میکند ؟
کاربرد نات در گیتار
نات یک نوار سفید باریک است که معمولا از جنس استخوان، فلز یا پلاستیک ساخته میشود و محل قرار گیری آن دقیقا بعد از پیچ های کوک و قبل از ابتدای فرت بور و در محل شروع ارتعاش سیم ساز قرار میگیرد.
وظیفه اصلی نات مشخص کردن فاصله طولی سیم ها از بتدای صفحه انگشت گذاری تا تیغه گیتار (Bridge saddle) است که هر چه این فاصله از لحاظ طولی بیشتر باشد سیم ها صدای بم تر و هر چه این فاصله کمتر باشد صدای سیم ها زیر تر است .
پس از آنجایی که نمی توانیم نات را جابجا کنیم نیاز به کاپو داریم و این ابزار دقیقا مثل یک نات متحرک برای نوازنده عمل میکند.
به این نکته توجه داشته باشید که کاپو گیتار تنها میتواند کوک و تنالیته سیم های آزاد را بدون استفاده از پیچ های تنظیم کوک تغییر بدهد و اگر آن را از روی دسته گیتار بر دارید ساز شما به کوک اصلی باز میگردد.
نحوه استفاده از کاپو در گیتار
ابتدا برای انتخاب فرت مناسب باید گام موسیقی مد نظر خود را مشخص کنید، بعد با استفاه از جدول زیر میتوانید فرت مربوط به تنالیته ای که میخواهید در آن موسیقی خود را بنوازید پیدا کنید.
سپس قبل از قرار دادن کاپو روی دسته گیتار باید آن را به اندازه کافی باز کنید تا به راحتی روی فرت مورد نظر شما قرار بگیرد، برای این کار میتوانید از اهرم یا پیچی که روی آن تعبیه شده است استفاده کنید.
همانطور که کاپو را به اندازه کافی باز کرده اید آن را به آرامی روی دسته گیتار حرکت دهید تا به فرت مورد نظر خود برسید، حتما دقت کنید که به طور کامل روی فرت قرار گرفته باشد و هیچ فاصله‌ای بین کاپو و دسته گیتار وجود نداشته باشد.
پس از قرار دادن باره بند گیتار در فرت مورد نظر باید آن را محکم کنید تا از جابجا شدن آن در حین نوازندگی جلوگیری کنید. برای این کار دوباره میتوانید از اهرم یا پیچ تعبیه شده آن استفاده کنید و آن را به آرامی بچرخانید تا کاپو به طور کامل روی دسته گیتار محکم و بسته شود.
نکات مهم در هنگام تنظیم کاپو گیتار
- موازی بودن با دسته گیتار : دقت کنید که کاپو به طور موازی با دسته گیتار قرار گرفته باشد، یعنی اگر کاپو کج بسته شده باشد ممکن است سیم ها به طور کامل بصورت باره گرفته نشده باشند و صدای ناهنجاری ایجاد شود.
- فشار مناسب : در هنگام محکم کردن کاپو دقت داشته باشید که بیش از حد آن را فشار ندهید چون فشار بیش از حد میتواند به سیم و دسته گیتار شما آسیب برساند
- بررسی صدا : حالا پس از تنظیم کاپو چند بار به سیم ها ضربه بزنید و صدا را بررسی کنید و اگر صدای خوبی نمیداد ممکن است کاپو گیتار به طور کامل روی فرت قرار نگرفته باشد یا سیم ها به طور کامل باره نشده اند، سپس آن را کمی جابجا کنید و دوباره تست کنید.
انواع مختلف کاپو گیتار
کاپو که انواع مختلفی هم دارد با شیوه های متفاوتی روی دسته گیتار قرار میگیرد، از ساده ترین نوع این محصول میتوان به مواردی اشاره کرد که به راحتی دور دسته گیتار بسته میشوند و تمام سیم ها را به شکل باره میگیرد. بیشتر باره بند های گیتار یک میله فلزی دارند که با روکش پلاستیکی پوشیده شده است که بدون آسیب زدن به سیم ها میتواند کل آن ها را محکم بگیرد و فشار دهد و از طرفی دیگر با استفاده از یک روکش پلاستیکی دیگر به پشت دسته گیتار متصل میشود که هیچ گونه آسیبی به دسته ساز شما وارد نمیکند.
نسل جدیدی از باره بند ها هم وجود دارند که کل سیم ها را در بر نمیگیرند و فقط 2، 3، 4 یا 5 تا از آنها را میگیرد که به این نوع از کاپو ها (Partial capo) میگویند و استفاده از این نوع میتواند چندین الگوی متفاوت را بدون تغییر دادن کوک اصلی ساز در اختیار نوازنده بگذارد.
از کاپو گیتار در چه سبک هایی استفاده میشود ؟
همانطور که در سایت ویکی پدیا هم گفته شده است از کاپو در سبک های بلوز، فلامنکو و پاپ استفاده میشود و در سبک های دیگر مثل جز یا جز و کلاسیک کمتر استفاده میشود.
همچنین بسیاری از هنرمندان راک و پاپ مانند جورج هریسون، کیت ریچاردز، نوئل گلگر، بروس اسپرینگستین، استیو ارل، تام پتی، ریچارد تامسون، جانی مار، پل سایمون، جیمی پیج، جان مِیِر و … در طول دوران کاری و آهنگ های خود از کاپو استفاده کرده اند.
3 نظر در “کاپو گیتار چیست ؟”
سلام خسته نباشید محتواتون خیلی مفید بود
راستش من میخواستم بیشتر راجع به بقیه لوازم جانبی گیتار بدونم اما مطلبی با این موضوع پیدا نکردم
میشه لطفا در این مورد هم مقاله ای بنویسید؟
سلام درود بر شما
قبلا مطلبی با عنوان “لوازم جانبی گیتار” در سایت قرار گرفته که شما میتونید با مراجعه به اون صفحه در مورد تمام لوازم جانبی گیتار اطلاعات کامل بدست بیارید.